مهارت ارتباطی – اجتماعی
طبق تعریف راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی، ویراست پنجم مشخصه اصلی اختلال طیف اتیسم شامل نقص پایدار در برقراری ارتباط اجتماعی متقابل و تعامل اجتماعی و الگوهای محدود تکراری و قالبی در رفتار، علایق و فعالیت ها است. این نشانگان باید از دوران کودکی وجود داشته باشد و عملکردهای روزانه فرد را مختل یا محدود کند.
نوجوانان دارای اختلال طیف اتیسم در پیش قدم شدن در تعاملات، سهیم شدن در لذت، حفظ تماس چشمی، گفت و گوی دو طرفه، در نظر گرفتن دیدگاه دیگران و استنتاج منافع دیگران مشکلاتی دارند. علاوه براین، زندگی مستقل، ازدواج، رفتن به دانشگاه، کارکردن و توسعه شبکه های دوستی، استدلال کلامی، درک هیجان های ظریف، حدس در مورد دلیل تصمیم دیگران، آمادگی حرفه ای و طراحی و اجرای تکالیف اشتراکی از دیگر چالش های بزرگ افراد دارای این اختلال است.
ضعف در مهارت های ارتباطی وتأثیری که این امر برای فرد و بیشتر برای والدین به دنبال دارد سبب احساس نیاز شدید به اصلاح این بخش در زندگی فرد می شود، اگر توان اجتماعی یک کارکرد فیزیولوژی بود، می شد به کمک دارو، تغذیه و درمان های فیزیکی به آن دست یافت، در صورتیکه آموزش مهارت های ارتباطی-اجتماعی نیازمند فراهم ساختن مقدمات اولیه و توجه به نکاتی است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.
در ابتدا باید به این نکته توجه کرد که آگاهی اجتماعی مجموعه ای از مهارت های ملموس و دسته بندی شده نیست.این احساس بیشتر به اعتماد به نفس وابسته است که با توجه به چند ویژگی مهم پیشرفت می کند:
- ایجاد انگیزه: نیروی محرکی که ما آن را به دست می آوریم نه تنها به این دلیل که وجود دارد، بلکه به دلیل اهمیت و میزان اهمیت آن.
- تقویت عزت نفس: این بخش به معنی ایجاد زمینه برای فرد به منظور باور به توانایی های خویش برای آزمودن چیزهای جدید و پذیرفتن این که شکست بخشی از آموختن و رشد است می باشد. عزت نفس سنگ بنایی برای ریسک پذیری اجتماعی و سپری در مقابل نامهربانی های دیگران است که در صورت فراهم آوردن شرایطی که فرد بتواند در محیط های اجتماعی به طور متناوب و مداوم حضور داشته باشد تقویت می شود.
- تعیین اهداف: دسترس پذیر و قابل اداره ساختن اهداف اصل موضوع است. پس اهداف ایجاد مهارت اجتماعی را به طور مشخص تعریف کنید و از اهدافی که همپوشانی یا مغایرت دارند آگاه باشید.
- ارائه بازخورد: برای پیشرفت یک تعریف و ملاک در نظر بگیرید و هنگام رسیدن افراد به محدوده تعیین شده، آن را جشن بگیرید و به آن بازخورد مثبت دهید.
- تمرین: موقعیت های زیادی را برای تمرین مهارت های اجتماعی تدارک ببینید.
- انعطاف پذیری: به این معنی است که بتوانید از دریچه چشم دیگران ببینید و تجربه کنید. بتوانید با تغییرات پیشبینی نشده کنار بیایید، بتوانید تشخیص بدهید که اشتباه بخشی از آموختن است و ناامیدی هم درجاتی دارد. در تفکرات انعطاف و نرمی داشته باشید اشتباه یا ناامیدی چیز وحشتناکی نیست احساسات هم درجاتی دارند.
- صبوری: توجه به یک کلمه که سه بار باید آن را تکرار کرد:صبر،صبر، صبر
منابع:
- کتاب آرزوهای کودکان مبتلا به اوتیسم __ نویسنده: الن ناتبم// مترجمان: دکتر پرویز شریفی در آمدی. زهرا مظفری. پریوش نریمانی ، ویراستار: دکتر مژده کمالی
- مقاله اثربخشی آموزش مهارتهای اجتماعی بر مشکلات رفتاری و مهارت های اجتماعی نوجوانان دچار اختلال طیف اتیسم با عملکرد بالا// سعید صادقی، حمیدرضا پوراعتماد، جلیل فتح آبادی